De moderne Olympische Spelen werden in 1896 ingesteld op initiatief van de bevlogen Franse edelman Pierre de Coubertin. In de loop van de 115 jaar die de Spelen nu oud zijn, zijn het karakter en de context ervan aardig gelijk opgegaan met die welke sport in het algemeen doormaakte in het kielzog van de maatschappelijke en politieke ontwikkelingen. Zo stonden de OS in de eerste periode, tot de jaren dertig van de twintigste eeuw, vooral in het teken van het idealistische (...) amateurisme van de hogere klasse. In de tweede periode vervaagde met de opkomst van de grote ideologische systemen en de koude oorlog het universalistische, kosmopolitische ideaal van De Coubertin cum suis. Van Berlijn 1936 tot en met Peking 2008 zijn veel edities van OS met politieke verwikkelingen omgeven geweest. Vanaf Montreal 1976 beginnen ook de kosten van de Spelen een belangrijk element te worden in de discussies. Het proces van bidding leidde bijvoorbeeld tot corruptie onder de leden van het Internationaal Olympisch Comité. Klassengebonden culturele, politieke en economische factoren lijken in achtereenvolgende fasen de beoefening van de topsport te hebben bepaald. De vraag die ik in dit artikel centraal wil stellen is hoe, in hoeverre en met welke recht commerciële overwegingen de organisatie van de OS bepalen? Dit lijkt met het oog op de toekomst de meest relevante vraag. (shrink)

De redactie van Philosophia Reformata heeft een belangrijk project opgezet. Aan de schrijvers van het boek van de Open Universiteit waaraan vertegenwoordigers van verschillende levensbeschouwelijke richtingen hebben meegewerkt, is de mogelijkheid geboden met elkaar in dialoog te treden. De bijdrage van Kees Klop biedt daarvoor om verschillende redenen een uitstekende basis. Ik heb het getroffen met een commentator die de lijn van mijn verhaal voortreffelijk heeft samengevat. We behoeven dus geen tijd te verdoen met het rechtzetten van misverstanden, iets dat (...) doorgaans een belangrijk onderdeel vormt van reacties. Ik vlei mij een beetje met de gedachte dat Klops sympathieke weergave van de essentie van mijn betoog ook wellicht daarom zo goed geslaagd is, omdat wij putten uit ten dele verwant gedachtengoed. Ik ben namelijk, net als Klop, onder de indruk van het werk van Dooyeweerd. Dat gaat terug op de tijd dat ik als student-assistent verbonden was aan de afdeling Encyclopedie van de rechtswetenschap van de VU bij Prof. H.J. van Eikema Hommes. Laatstgenoemde was, zoals de lezers van Philosophia Reformata bekend is, een leerling van Dooyeweerd. (shrink)

Ondanks een hardnekkige mythe die aan de basis ligt van een al even hardnekkige leespraktijk, is de naam van de auteur geen garant voor de eenheid van het werk dat onder die naam verschijnt. Wat men misleidend een oeuvre noemt, is vaak door meer dan twee handen gemaakt en bestaat uit tegen elkaar ingaande denkbewegingen die men onrecht doet door er een proces van rijping en groeiend inzicht onder te willen schuiven. Foucaults ‘oeuvre’ vormt hierop geen uitzondering. Ook daarin zijn (...) breuken en die reiken zo diep dat ze dwars doorheen de naam van de auteur lopen. Zoals mijn titel aangeeft, beperk ik mij hier tot één van die breuken – die tussen de archeologische en de genealogische werken. Ik wil laten zien dat de twee posities die ‘Foucault’ daar inneemt onverzoenbaar zijn en zich situeren aan weerszijden van een van de talloze breuklijnen in het speelveld waarop de hedendaagse wijsbegeerte haar stukken verschuift. (shrink)

In een tweetal artikelen in dit tijdschrift heeft Henk Geertsema aandacht besteed aan de Utrechtse wijsgerige theologie. In het eerste artikel concentreerde hij zich op de bundel Hoe is Uw Naam?, terwijl hij in het tweede vooral ingaat op het werk van Vincent Brümmer. De scheiding is echter niet zo strikt; ook in het artikel over Brümmer komt Geertsema veelvuldig over Hoe is Uw Naam? te spreken. In deze reactie wil ik ingaan op Geertsema’s kritiek op de wijze waarop Gijsbert (...) van den Brink en ondergetekende in Hoe is Uw Naam? twee criteria voor de wijsgerige theologie bespreken, en deze reactie concretiseren door de meer theoretische opmerkingen toe te passen op een voorbeeld dat Geertsema zelf ter sprake brengt, dat van het berouw van God. Daarbij zal ik uitgaan van enkele passages die Geertsema in zijn artikel over Brümmer aan Hoe is Uw Naam? wijdt. (shrink)

‘Vandaag ga je toch niet hardlopen, met zo'n rotweer?’ Vraag van een collega aan een andere collega. ‘Natuurlijk wel,’ klonk het antwoord. ‘Net met dit regenweer vind ik het heerlijk om er eens tegenaan te gaan.’ Dat antwoord beviel me wel. Vorige winter heb ik het nog zo vaak mogen meemaken tijdens het fietsen. Een geselende wind, ijskoude regendruppels, opspattende modder: bij het begin van een trainingsrit roept dat vraagtekens op naar de zin van dit gedoe. Dat duurt hooguit een (...) uur. Dan worden je twijfels overstemd door wat je lichaam je zeer nadrukkelijk influistert: dit is genieten. Van binnen in je lijf lijken allerlei explosieve stofjes naar buiten te willen. Lijden als springstof. Een klein beetje doodgaan om je springlevend te voelen. Duursporters kennen die wijsheid van het lichaam. (shrink)

-/- In Plato's work the "Sophist", Socrates, who typically occupies a central position in Plato's dialogues, is assigned a supporting role. This has led some scholars to argue for a shift in Plato's oeuvre, where he distances himself from Socrates and introduces a new main protagonist. However, this new protagonist remains unnamed and is only identified by his social position as Xenos, indicating that he is an outsider and a stranger whose identity is ambiguous. In this article, I argue that (...) Plato's decision to leave the character unnamed serves to raise a first problem: the question of whether this stranger is a friend or an adversary of philosophy. At the beginning of the dialogue, Socrates employs a series of references to Homer to bring into play a second problem: the problem of disguise. The third problem, “What is a sophist?”, is attributed to the Xenos. This is the only problem that is explicitly developed and is, therefore, the most prominent in the dialogue. If we relate these three problems to each other, it becomes clear that they represent contradictory intuitions without providing us with a strict criterion for deciding which of these intuitions is correct. By presenting these problems in their entanglement without providing a way out, Plato invites his readers to think without making explicit what the outcome of this thinking should be. -/- [In Dutch: In de "Sofist" speelt Sokrates, vaak het meest prominente personage in Plato’s dialogen, alleen maar een bijrol. Dit heeft veel interpreten ertoe verleid om een breuk in het oeuvre van Plato te postuleren, waarbij Plato afstand zou nemen van Sokrates ten behoeve van een nieuw personage. Ik zal echter laten zien dat Plato er bewust voor kiest om dit nieuwe personage naamloos te laten en hem alleen aan te duiden via zijn sociale positie als xenos (vreemdeling). Hiermee roept Plato, zo zal ik betogen, impliciet een eerste probleem op: is deze naamlo- ze Xenos een vriend of een vijand van de filosofie? Aan het begin van de dialoog wordt er door Sokrates een tweede probleem in spel gebracht: het probleem van de vermomming. Het derde probleem — ‘wat is een sofist?’ — wordt toegeschreven aan de Xenos. Dit is het enige probleem dat expliciet wordt uitgewerkt en is dan ook het meest prominent aanwezig in de dialoog. Als we deze drie problemen op elkaar betrekken dan wordt duidelijk dat ze tegenstrijdige intuïties vertolken, zonder dat we een strikt criterium krijgen aangereikt om te beslissen welke van deze intuïties de juiste is. Door deze problemen in een nog niet ontwarde kluwen te presenteren, nodigt Plato zijn lezers uit tot denken, zonder expliciet te maken wat de uitkomst van dit denken zou moeten zijn.]. (shrink)

Is geluk ‘denkbaar’? Zo onvermijdelijk als het adagium ‘Ik denk, dus ik ben’, zo onontkoombaar is ook de ingeschapen, fundamentele treurnis die dit denken voor de mens met zich meebrengt. In dit geestelijk testament, dat in Frankrijk en Duitsland in boekvorm al groot succes oogstte, presenteert George Steiner tien redenen voor de smarten van de geest die het denken impliceert, eine dem Leben anklebende Traurigkeit waartoe de mens veroordeeld is.

‘Aha! Zo zit het in elkaar! Nu begrijp ik het! Waarom heb ik dat niet eerder gezien?’ ‘Kwantummechanica is niet te begrijpen, het is onvoorstelbaar, maar je kunt er wel goed mee rekenen.’ Twee even herkenbare als spiegelbeeldige uitspraken over begrijpen in de wetenschap. Begrijpen lijkt een psychologische toestand te zijn die wordt opgeroepen als we door de dingen kunnen heen kijken. De metafoor van zien verwijst naar een invloedrijke Platonistische notie: het schouwen van een diepere, echtere realiteit. Wetenschappelijk begrijpen (...) is dan het ‘voor ogen krijgen’ van de wereld achter de verschijnselen. Deze voorstelling van zaken heeft verwantschap met gewone intuïties, maar er zitten toch een aantal haken en ogen aan. (shrink)

Although the contributions of John Locke's memory-theory and David Hume's bundle-theory to the construction of the contemporary empiricist theory of personal identity are explicitly acknowledged, empiricist philosophers relatively neglect another important source of inspiration in their debate on personal identity in analytical philosophy, namely Bertrand Russell's philosophy of logical atomism. However, Derek Parfit's radically empiricist and impersonal view on personal identity implicitly is a direct heir of Russell's view on personal identity. In this article, I try to make explicit the (...) Russellian heritage in the contemporary empiricist theory of personal identity by reconstructing Russell's view on the existence and the nature of the 'I' and the identity of the self. For the purpose of explaining Russell's view that 'I' really is the abbreviation for the description 'the subject of the present experience' or 'the subject of «this»', the technical concepts of knowledge by acquaintance and knowledge by description as well as the notion of a proper name in the logical sense are introduced. And, in order to explain Russell's view on self-identity as constituted by the synchronic relation of 'compresence' and the diachronic R-relation of 'co-personality', the technique of logical construction is appealed to. (shrink)

In het boek Exodus, hoofdstuk 3, wordt verteld hoe God aan Mozes verschijnt in een brandende braambos. De HEER heeft het lijden van Israel in Egypte gezien en wil hen daaruit bevrijden. Daartoe wordt Mozes naar de farao gestuurd om tegen hem te zeggen dat hij Israel moet laten gaan. Met die boodschap moet Mozes eerst naar Israel zelf. Vandaar zijn vraag: wat zullen zij zeggen? Zullen zij mij geloven, als ik zeg dat ik gestuurd ben door de God van (...) hun vader, van Abraham, Isaak en Jakob? Zullen zij niet vragen: wie is die God? Hoe is zijn naam? In antwoord daarop spreekt God de bekende woorden: ‘Ik ben die Ik ben.’ Mozes moet tot de Israelieten zeggen: ‘Ik ben heeft mij tot u gezonden.’ En verder: ‘De HEER, de God van uw vaderen, de God van Abraham, de God van Isaak en de God van Jakob, heeft mij tot u gezonden. Dit is mijn naam voor eeuwig en zo wil Ik aangeroepen worden van geslacht tot geslacht.’. (shrink)

In this paper a distinction is made between two conceptions of the ego in freudian metapsychology. According to the first conception, a conception which Freud never gave up, the ego is conceived as a specific function on the surface of the living organism ; it is the result of a progressive differentiation of the Id ('Es') under the driving power of internal stimuli and external reality. Fitted with specific neutral, i.e. non-conflictual functions as perception, memory, control of the bodily motions (...) and consciousness, the ego has to defend the individual as a biological living organism against the threats from without and within. In this conception the ego is treated as an instance that doesn't take part in the different psychic conflicts. We analyse the philosophical presuppositions and show the metapsychological disadvantages of this hypothesis that has been worked out especially in the American ego-psychology. According to the second conception, that takes into account important clinical pheno mena as identification, idealisation, narcissism, ideal of the ego, the ego is conceived as a metaphorical effect of a specific psychic act. With Lacan, we try to analyse and to interpret this specific act as an act that causes an infinite splitting in the ego : the ego is constituted as a subject that from its origin is separated from itself. Instead of being a biological function that lives in the immediate metonymical prolongiation of the living organism, it rather has to defend a certain representation of himself. This point of view doesn't exclude a purely functional description of the ego ; but the different functions have now to be interpreted differently because the ego is the effect of conflicts in which it takes part (consciousness is interlaced with unconsciousness, perception with denying...). In the last part of our study we show how Freud makes the philosophically important distinction between the ego as an object of the Id and the ego as a subject that has to speak in the first person ('I'). We try to give a Lacanian interpretation of the subject as act on the basis of the well-known Freudian formula 'Wo Es war soll Ich werden'. (shrink)

There is currently a public debate in the Netherlands about the desirability about article 23 of the Dutch constitution, on the freedom of education. This freedom has come under attack because it facilitates the foundation of Muslim schools, which are entitled to support from public finances. Critics argue that, as a result of this support, the state officially sponsors the spread of Muslim segregation in Dutch society. Moreover, some liberals are now inclined to openly argue that freedom of education is (...) in contradiction with liberalism itself. This paper attempts ascertain whether freedom of education can be reconciled with liberalism. The structure of the proposed answer to this question is as follows. First, I will interpret the nature of liberalism, exploring two types of liberalism: Locke and Montesquieu. I will argue that these two liberalisms involve fundamentally different commitments: the one to autonomy and bourgeois interest, the other to liberty and civic virtue. Second, the two brands of liberalism are compared in their relation to the Enlightenment, which is a recurring theme in recent public discussions. In this section, I argue that the French Enlightenment, although not liberal in character, owes more to its own interpretation of Locke than to Montesquieu. Third, I relate the two brands of liberalism to the defense and attack of freedom of religion. The argument is that Montesquieu’s liberalism speaks to a defense of freedom of education in a pluralist state of selfgoverning citizens,while Locke’s liberalism endorses its rejection because it contradicts his vision of the bourgeois state, designed to pacify religious conflict and de-politicize cultural identities. (shrink)

Diverse omstandigheden hebben het schrijven en verschijnen van het in jaargang 62, nr. 2 aangekondigde slotartikel vertraagd. Ook toen al uitte ik het voornemen de vier denkers die in het tweede artikel besproken waren nog even te groeperen. Zo’n korte groepering lijkt nu, na meer dan twee jaar, des te meer wenselijk. De vier besproken filosofen waren allen, zij het op uiteenlopende wijze, op zoek naar een nieuwe bepaling van de verhoudingen, — niet alleen tussen “Leidenschaft” en “Vernunft”, maar ook (...) tussen “Leidenschaft” als in-zet — meer actief — en als “passio”, in de zin van “lijden”. (shrink)

How fat is the I? Neuroscience and the elusive self This article explores the concept of self in relation to neuroscience. Four options are discussed on the basis of a key representative. The first is the dualist position where the non-material self controls its brain, as defended by Eccles. Next comes the option of the self as a relatively or completely powerless entity within the brain, as exemplified by Libet’s experiments on free will. The third option is the identity of (...) self and brain, as argued by Dennett. The last option is the identity of self and body, and here Gallagher is the representative. It is shown that no monist position is completely consistently defended. In the conclusion, four factors are identified that hinder a simple and consistent monist conceptualisation of the self in the context of neuroscience. (shrink)

'Ik was bang - niet heel erg, maar toch wel een beetje - dat jullie me niet meer mochten omdat ik jullie tot last ben, maar de brief van Jo is voor mij het levende bewijs dat jullie heel goed beseffen dat ik van mijn kant net zo hard werk en ploeter als jullie.'.

Symbolen, zo luidt de gemeenplaats, zijn een zaak van taal en kunst – van literatuur en plastische kunst, en ook wel van religie en spiritualiteit –, maar niet van politiek. Nochtans is de band tussen politiek en symboliek niet vreemd. Iedereen kent wel politieke symbolen of heeft het wel eens over symbooldossiers in de politiek. In wat volgt wil ik duidelijk maken dat dit te maken heeft met wat de politiek doet: het symboliseren van de gemeenschap.

Het punt dat René Munnik in zijn reactie aan de orde stelt is van fundamentele betekenis. Is het wijsgerig geoorloofd geloof en filosofie zo met elkaar te verbinden als ik dat doe in ‘Kennis in reformatorisch wijsgerig perspectief’, mijn bijdrage aan de OU-cursus ‘Cultuurfilosofie vanuit levensbeschouwelijke perspectieven’? Is het niet beter de argumentatie ‘strikt wijsgerig’ te houden en de filosofie te beperken tot de ‘natuurlijke’ kennis in plaats van een op openbaring gebaseerd geloofsperspectief als uitgangspunt te nemen?1 Ik wil hierover (...) graag enkele opmerkingen maken, in de hoop dat daarmee ook mijn erkentelijkheid voor zijn kritische notities tot uitdrukking komt. (shrink)

Het Leids-Haags Allegorieënlexicon toont nieuwe perspectieven op de maatschappelijke werkelijkheid met een actuele duiding van vijftig kernthema’s uit de wetenschap. De auteurs zijn de duale promovendi en hun promotores van Leiden University Dual PhD Centre The Hague. Ze worden daarbij geïnspireerd door de metafoor van de grot van Plato: Waar ben ik? Waar sta ik? Welk beeld zie ik? Hoe kan ik dat begrijpen? Er ontstaan beeldende voorstellingen van begrippen waarin op zoek wordt gegaan naar de centrale gedachten die ten (...) grondslag liggen aan die begrippen. Zo wordt de veranderende wereld waargenomen met het besef dat we nooit kunnen weten of we de gehele werkelijkheid kunnen zien of begrijpen. De waarneming is afhankelijk van de zichtpositie die de waarnemer inneemt. Zo ontstaan verbeeldingen van waarnemingen van ons menselijk bestaan. Zoals: assimilatie, creativiteit, gender, kunstenaarschap, magistraat, participatie, regels, tragedie en verzorgingsstaat. Eerst wordt actuele literatuur besproken. Daarna volgt discussie. Tenslotte neemt de auteur positie in. Met bijdragen van promotores Wilfried Admiraal, Ingrid van Biezen, Hans Borgman, Paul Cliteur, Jaap van den Herik, Rikki Holtmaat, Willem Otterspeer, Jos Raadschelders, Robert Tijssen, Wim Willems en promovendi. (shrink)

Aan de hand van het meesterwerk van Bach reflecteert Kessels op zijn eigen leven. Hij verbindt de wendingen, kenteringen, harmonie en disharmonie uit Bachs muziek aan episodes uit zijn persoonlijke geschiedenis. Het gevolg van Kessels' zoektocht is dat de lezer onwillekeurig ook over het eigen leven gaat nadenken. Het ogenschijnlijk particuliere project van 'Het welgetemperde gemoed' krijgt zo een universele zeggingskracht.0Kessels laat zien hoe hij streeft naar harmonie en verzoening van tegenstellingen, zich verdiept in de klassieke filosofie, de ideeënleer ontdekt (...) en zich als filosoof op de markt begeeft om het 'ideeënkijken' in praktijk te brengen. Hij is een denker die doener wil zijn, een gespletene die een geheel wil worden, een sterveling die het goddelijke zoekt. Hij wil zelf muziek worden, het eigen gemoed en dat van anderen temperen, zoals Bach het getemperde klavier laat klinken. Maar uiteindelijk blijkt dat het zuivere ideaal nooit te realiseren is: mensen zijn nu eenmaal zot en troebel. Muziek kan alleen een spiegel zijn. (shrink)

‘Kijk. Mijn kasteel heeft het overleefd!’ roept mijn zoon enthousiast. We zijn hier gisteren ook aan het strand geweest en er is inderdaad nog iets te herkennen van het bouwwerk dat hij hier toen gemaakt heeft. Het hoge water heeft nog niet alle sporen uitgeveegd, maar om nu te zeggen dat de vage contouren in het zand de uitroep rechtvaardigen dat ‘het kasteel’ het ‘overleefd’ heeft… Dat rekt óf het begrip kasteel óf het begrip overleven toch een heel eind verder (...) op dan we normaal gesproken acceptabel zullen vinden. Maar op vakantie zijn we niet zo streng en al zeker niet over de woorden van een kind. Ik begrijp heel goed wat hij bedoelt en ik zie het zelf ook. Inderdaad, hier waren we gisteren en het kasteel van mijn zoon heeft de nacht overleefd. (shrink)

"In 'Mag ik Orpheus zijn?' legt Esther Jansma messcherp uit wat het lezen en schrijven van poëzie en proza voor haar inhoudt. Wat betekent het om 'ik' te zeggen in een gedicht, mag een tekst worden herleid tot de persoon van de maker, in hoeverre wordt wat wij 'het leven' noemen bepaald door wat we hebben gelezen, zijn er grenzen aan de verbeelding en waar zouden die dan moeten liggen, wie bepaalt wat wel en niet mag of kan in een (...) tekst? Voor deze essays bewerkte zij vier lezingen die zij in Berkeley en als gastschrijver aan de Rijksuniversiteit Groningen heeft gegeven."--Back cover. (shrink)

inleiding aangekondigd. Ik hoop dat mijn verkenning van het verschijnsel informatisering en van de grenzen die het recht daaraan stelt, voor u even spannend is als voor mij. Informatisering is een verzamelbegrip. Ik zal proberen het nader te omlijnen: Hoe kan het worden omschreven? Valt informatisering nader te kwalificeren door verschillende aspecten eraan te onderscheiden of door haar te plaatsen in een sociale context? Modelleert informatisering onze werkelijkheid? Zo ja, is dat goed of verkeerd? Hoe kan informatisering worden benaderd vanuit (...) het recht? Welke grenzen stelt het recht? U mag van mij niet verwachten dat ik de grenzen van het recht ga trekken. Niet de grenzen, hooguit grenzen. Nog liever wil ik spreken van bakens, juridische bakens. Bakens markeren de route, maar leggen die niet vast. Bakens kunnen verboden inhouden, maar ook opdrachten. Bakens kunnen ook signalen geven dat iets is toegestaan: het moet niet, het mag. Met u wil ik op zoek gaan naar juridische bakens bij informatisering. Niet zozeer naar vaststaande, geldende bakens, maar naar mogelijke bakens. Anders gezegd: niet de geldende rechtsregels, maar de rechtsbeginselen die eraan ten grondslag liggen, zijn het doel van onze zoektocht. (shrink)

Laat me vanaf het begin duidelijk maken welke betekenis ik wel — en niet — aan de term “universalisme” zal hechten. Zoals ik de term gebruik, heeft “universalisme” betrekking op het standpunt dat alle menselijke wezens uiteindelijk gered zullen worden en bij Christus eeuwig leven zullen mogen genieten. Dit standpunt is verenigbaar met de opvatting dat God vele mensen na hun dood zal straffen. Vele universalisten nemen aan dat er van Goddelijke vergelding sprake zal zijn, hoewel enkelen daar wellicht niet (...) van uitgaan. Universalisme verplicht iemand wel om aan te nemen dat zo’n straf niet altoos zal voortduren. Universalisme is ook onverenigbaar met de verschillende opvattingen die leren dat sommige mensen uiteindelijk vernietigd zullen worden (na allereerst al dan niet straf te hebben ontvangen). Zulke opvattingen stemmen met het universalisme overeen in het opzicht dat de straf ook volgens hen niet altoosdurend is, maar ze verschillen van het universalisme in die zin, dat zij geloven dat het eeuwige leven sommige mensen zal worden onthouden. Enkele universalisten willen de verzoening ook op dieren betrekken, een enkeling op gevallen engelen of zelfs op de satan zelf, maar ik ben geneigd om aan te nemen dat hij uitsluitend op menselijke wezens van toepassing is. Kort samengevat: universalisme is het standpunt dat elk menselijk wezen, uiteindelijk althans, de feestzaal zal mogen binnengaan. (shrink)

Interviews met denkers uit het gehele politieke spectrum over het populisme.

Amsterdam University Press is a leading publisher of academic books, journals and textbooks in the Humanities and Social Sciences. Our aim is to make current research available to scholars, students, innovators, and the general public. AUP stands for scholarly excellence, global presence, and engagement with the international academic community.

In Het kapitaal beschreef Karl Marx in uiterst schrille kleuren de voorgeschiedenis van de kapitalistische productiewijze. Het was een langdurig proces dat zich over eeuwen uitstrekte en waarbij kleine boeren op gewelddadige wijze van hun primaire productiemiddel, de grond, werden gescheiden en aldus in 'vrije' loonarbeiders veranderd. De kern van dit proces was de privatisering van de meent of commons, de traditioneel voor gemeenschappelijk gebruik bestemde grond.

Leopold Flam (1912-1995) woont voor een groot deel van zijn jeugd in een kelder in Antwerpen. Zijn ouders, Joodse mensen die uit Lublin naar België emigreerden, kunnen lezen noch schrijven, en proberen aan de kost te komen met leuren en bedelen. Op zijn dertiende begint Flam met het bijhouden van een even openhartig als meedogenloos dagboek. Socrates indachtig heeft hij het vaste voornemen zichzelf te leren kennen. Het mag een klein mirakel heten dat Leopold Flam in zijn opzet is geslaagd. (...) Hij overleefde de Holocaust en hij, de bedelaarszoon, werd hoogleraar filosofie. Hij publiceerde artikelen en boeken, maar zijn dagboeken - voor zover bewaard - behoren tot zijn sterkste werk. Ze vormen een aangrijpend epos dat ons de mens Flam laat zien, eerder dan de filosoof. Tegelijkertijd bieden ze een verhelderend tijdsdocument, met onder meer concrete informatie over zijn hulp aan Joden tijdens de Duitse bezetting en notities gemaakt terwijl hij gevangenzat in Buchenwald. Ondanks de vooroordelen en vervolging waarmee hij had af te rekenen, bleef hij geloven in zijn weg uit de duisternis naar het licht."--Publisher information. (shrink)

In dit essay keert Forster zich tegen geloof met een grote G: het fundamentalistisch geloof in een religie als de enige bron van waarheid, maar ook het geloof in de macht en het geweld van grote mannen en ideologieën. Hij stelt er zijn eigen geloof met een ‘heel kleine g’ tegenover, een geloof in vrijheid, democratie en individualisme, in de adel van de geest.

Kritisch essay over het hedendaagse verlangen naar echtheid en authenticiteit, geïnspireerd door het gedachtegoed van de Franse filosoof Jean-Jacques Rousseau (1712-1778).

De mens is in de afgelopen drie eeuwen vaak vergeleken met allerlei soorten machines. In de achttiende eeuw was de klokmetafoor tamelijk populair; psychologische termen als ‘drijfveer’, ‘van slag raken’ en ‘opgewonden zijn’ herinneren hier nog aan [Vroon and Draaisma, 1985]. In de negentiende eeuw overheerste de stoommachine-metafoor. De psychologie van Freud wordt wel als een uitgewerkte versie van deze metafoor beschouwd [Russelmann, 1983]. Ook uitdrukkingen als ‘uitlaatkleppen’, ‘stoom afblazen’ en ‘iemand opstoken’ zijn eraan te danken. De stoommachine-metafoor wordt nog (...) steeds serieus genomen. Zo pleegt men de menselijke geest in de nieuwe ‘dynamische’ school in de cognitieve wetenschappen bij voorkeur te vergelijken met James Watts centrifugale regulateur (1788), het apparaat dat ervoor zorgt dat een stoommachine op een constant snelheid werkt [van Gelder, 1995, 1998]. De laatste vijftig jaar komt men de metafoor van de seri¨ele digitale computer vaak tegen. Een PC is een voorbeeld van zo’n computer. Hij is serieel omdat de centrale processor slechts ´e´en berekening tegelijk kan uitvoeren; hij is digitaal omdat hij alleen met gehele getallen kan omgaan. Het voorbeeld bij uitstek van een seri¨ele digitale computer is de Turing-machine, waarover aanstonds meer. De seri¨ele digitale computer metafoor is op verschillende manieren op mensen toegepast. Zo beschouwen sommigen de gehele mens als een computer van dit type, terwijl anderen menen dat de afzonderlijke zenuwcellen op deze manier beschreven kunnen worden. In het onderstaande zal ik de vraag bespreken in hoeverre men de mens, of onderdelen van de mens, inderdaad als seri¨ele digitale computer mag opvatten. Ik zal laten zien dat deze vergelijking maar een beperkte waarde heeft. Het valt niet uit te sluiten dat de mens in computationeel opzicht een veel sterker of zwakker soort machine is dan de Turing-machine. (shrink)